Pojęcie to kojarzone jest głównie z alkoholem i narkotykami, ale współczesne czasy obfitują w wysyp innych uzależnień. Do świadomości ogółu przebija się świadomość, że część z nas jest podatna na owładnięcie przez różne inne słabości.
Co to jest uzależnienie? Czym się charakteryzuje? Co powinno być dla nas sygnałem ostrzegawczym?
Ogólnie można powiedzieć, że uzależnienie nie jest pozytywnym zjawiskiem. W zależności od rodzaju, jest mniej lub bardziej destrukcyjne. Jego niszcząca siła nie jest widoczna w krótkim odcinku czasu, dopiero po dłuższych obserwacjach da się zauważyć pewne konsekwencje które ponosi człowiek uzależniony lub jego najbliższe otoczenie. Uzależnienie to nic innego jak uczucie silnej potrzeby zażywania lub wykonywania czegoś. Jest to cecha nabyta. W drodze obserwacji zauważyć można pewne charakterystyczne cechy: szybko staje się częste i regularne, zabiera danemu człowiekowi znaczną część czasu, przyczynia się do powstawania problemów osobistych, zawodowych, finansowych i innych, trudno zaprzestać wykonywania danej czynności trwale, całkowicie wyeliminować, osoba uzależniona czuje przymus wykonywania tego, a po zaprzestaniu odczuwa tzw. zespół abstynencki.
Rodzaje uzależnień: Psychiczne, Fizyczne, Społeczne
Wyróżniamy trzy grupy uzależnień. Uzależnienie fizyczne (fizjologiczne) charakteryzuje się bardzo trudnym do opanowania i silnym pociągiem do zażywania jakiejś substancji wywołującej zmiany stanu świadomości bez względu na złe konsekwencje. Psychiczne uzależnienie jest wtedy, gdy dana osoba, przez jakiś czas (nawyk musi być regularnie powtarzany przez okres około 30 dni) wykonywała jakąś czynność i zaprzestanie powoduje u niej uczucie braku czegoś, dyskomfortu. Jest to trudniejsze do zdiagnozowania, ponieważ nie występują przy nim objawy fizyczne, wszystko odbywa się na poziomie psychiki. W pewnym momencie taki człowiek nie jest w stanie sam sobie poradzić z zaprzestaniem czegoś, tkwi w pętli i odnosząc się do definicji uzależnienia – czasem może nie być świadomy, że coś takiego robi, ponieważ wykonuje to poza świadomością, odruchowo. Do grupy uzależnień psychicznych zaliczamy np. stające się ostatnio ogromnym problemem uzależnienie od komputera i internetu, hazard, zakupoholizm, pracoholizm, jedzenioholizm, nadmierne dbanie o swój wygląd, telewizor, seks. Grupa ta jest otwarta i można wyróżnić inne rodzaje uzależnień, ponieważ mogą być najróżniejsze. Wszystkie je charakteryzuje jedno – przymus wewnętrzny wykonywania ich. Trzecim rodzajem jest uzależnienie społeczne. Następuje wtedy, gdy dana osoba jest bardzo uzależniona od jakiejś grupy ludzi. Nie bacząc na konsekwencje, dostosowuje się za wszelką cenę do innych członków grupy. Zmienia swoje zachowanie, aby pasowało do ogółu, wygląd, a może też sięgać po substancje psychoaktywne, jeśli zażywa je też grupa.
Substancje uzależniające
Lista takich specyfików nie jest długa. Jedną z najbardziej popularnych substancji jest nikotyna. Palenie papierosów, na szczęście obecnie dość ograniczane przepisami, jeszcze niedawno było czymś naturalnym. Palono wszędzie – w domu, pracy, przy dzieciach. Nałogowi palacze często palą do śmierci, najczęściej spowodowanej właśnie nałogiem. Jeśli nawet dociera do nich świadomość wielkiego zagrożenia, są po ciężkich zabiegach, w ciężkim stanie, ale jednak myślą tylko o tym, jak i gdzie zapalić. Drugą substancją jest alkohol etylowy. Negatywne skutki nadużywania są już znane od bardzo dawna, ale jego spożycie nadal rośnie, mimo rosnącej świadomości społecznej, wszelkich kampanii medialnych i zaostrzających się przepisów, gdzie kary za wykroczenia i przestępstwa pod wpływem alkoholu są znacznie surowsze. Uzależnić się można od niektórych leków. Do grupy tej należą barbiturany stosowane jako leki nasenne i niektóre steroidy, których niektóre grupy tworzą uzależnienie fizyczne przy braku psychicznego. Nagłe odstawienie zagraża zdrowiu i życiu człowieka i dlatego przy tego typu substancjach odstawia się je stopniowo.
Opioidy, czyli heroina i morfina to ostatnia grupa substancji uzależniających. W ogólnej świadomości ludzkiej tkwi przekonanie, że wszystkie narkotyki prowadzą do uzależnienia, ale tak nie jest. Podzielone opinie badaczy są przy amfetaminie, ale wiele substancji stosowanych rekreacyjnie typu kofeina, LSD, THC i inne, nie prowadzą do uzależnienia fizjologicznego. Tutaj należy również zachować ostrożność, bo każdy człowiek jest inny i inaczej reaguje na daną substancję. Klasyfikacja substancji i ich uzależniającej siły jest bardzo trudnym zadaniem , również dla środowisk naukowych, a zażywanie substancji, które nie powodują uzależnienia, może spowodować wiele negatywnych następstw, których konsekwencje można ponosić przez bardzo długi czas.
